พระสุทธิธรรมรังสีคัมภีรเมธาจารย์ (ท่านพ่อลี ธมฺมธโร) ท่านได้เคยกล่าวไว้ว่า การทำสมาธินั้นต้องประกอบด้วยอิทธิบาท 4 ประการ ดังจะกล่าวในลำดับต่อไปนี้

1. ฉันทะ พอใจรักใคร่ในลมหายใจของเรา

ตามดูว่าเวลาที่เราหายใจเข้า เราหายใจเอาอะไรเข้าไปบ้าง

ถ้าหายใจเข้าไปไม่ออกก็ต้องตาย หายใจออกไปไม่กลับเข้าก็ตาย

มองดูอยู่อย่างนี้ ไม่เอาใจไปดูอย่างอื่น

2. วิริยะ เป็นผู้ขยันหมั่นเพียร

ในกิจการหายใจของเรา ต้องทําความตั้งใจว่า เราจะเป็นผู้หายใจเข้า เราจะเป็นผู้หายใจออก

เราจะให้มันหายใจยาว เราจะให้มันหายใจสั้น เราจะให้หนัก จะให้เบา เราจะให้เย็น จะให้ร้อน ฯลฯ

เราจะต้องเป็นเจ้าของลมหายใจ

3. จิตตะ เอาจิตเพ่งจดจ่ออยู่กับลมหายใจ ดูลมภายนอกที่มันเข้าไป

เชื่อมต่อประสานกับลมภายใน เบื้องสูง ท่ามกลาง เบื้องต่ำ ลมในทรวงอกมีปอด หัวใจ ซี่โครง กระดูกสันหลัง

ลมในช่องท้อง มีกระเพาะอาหาร ตับไตไส้ พุง ลมที่ออกตามปลายมือ ปลายเท้า ตลอดจนทุกขุมขน

4. วิมังสา ใคร่ครวญสํารวจตรวจดูว่า ลมที่เข้าไปเลี้ยงร่างกายเรานั่นเต็ม หรือพร่องสะดวกหรือไม่สะดวก

มีส่วนขัดข้องที่ควรจะปรับปรุงแก้ไขอะไรบ้าง ดูลักษณะอาการ ความหวั่นไหวของลมภายนอกที่เข้าไปกระทบกับลมภายในว่ามันกระเทือนทั่วถึงกันหรือไม่ ลมที่เข้าไปเลี้ยงธาตุดิน ธาตุน้ำ ธาตุไฟ นั้นมี?ลักษณะเกิดขึ้น ทรงอยู่และเสื่อมสลายไปอย่างไร

ทั้งหมดนี้ขัดเข้าในรูปกัมมัฏฐานและเป็นตัวมหาสติปัฏฐาน ด้วยจิตที่ประกอบด้วยอิทธิบาท 4 พร้อมบริบูรณ์ด้วยสติสัมปชัญญะก็จะเกิดความสําเร็จรูปในทางจิต...

ขอขอบคุณที่มาจาก เพจอมตะธรรม ประเทศไทย